Հաճախ ծնողների համար երեխայի քնելու ժամը օրվա ամենադժվարին պահն է, և դա ունի իր պատճառները: Նախադպրոցական տարիքի երեխաներից շատերը դիմադրում են քնելուն, քանի դեռ չափազանց հոգնած չեն, հատկապես, եթե ունեն իրենցից ավելի մեծ քույր կամ եղբայր, որն ավելի ուշ է քնում: Փոքրիկն իրեն կարող է լքված կամ ինչ-որ բանից զրկված զգալ, եթե ընտանիքի մյուս անդամներն իր քնելուց հետո արթուն են մնում: Նման ապրումները հասկանալի են, և երեխայի քնելու ժամին փոքր-ինչ ազատորեն վերաբերվելը նրան չի վնասի:

Նախ մի քանի կարևոր սկզբունք երեխայի քնի վերաբերյալ

• Նախադպրոցական տարիքի երեխան օրական 10-12 ժամ քնելու կարիք ունի:
• Երեխան պետք է սովորի ինքնուրույն քնել:
• Պետք չէ նրան քնելուց առաջ ներգրավել երկարատև կամ աղմկալի խաղերում:
• Որքան ավելի հանդարտ և հանգստացնող է քնելուն նախորդող իրադրությունը, այնքան ավելի հեշտությամբ կքնի երեխան:

Հիշեք, նախադպրոցական տարիքի երեխան օրական 10-12 ժամ քնի կարիք ունի

Երեխայի քնելու պատրաստելու ամենահարմար ձևը նրա համար ինչ-որ բան կարդալն է: Երբ պատմվածքն ավարտվում է, ծնողը պետք է երեխային «բարի գիշեր» մաղթի և թույլ տա նրան ինքնուրույն քնել։ 

Փոքրիկների մեծամասնությունը ամբողջ գիշեր քնում է, բայց գիշերվա ընթացքում կարող է մի քանի անգամ արթնանալ և զննել շրջապատը, հետո նորից քնել: Որոշ ծնողներ նման վարքագիծն ընկալում են որպես լուրջ խնդիր, բայց դա հաճախ հանդիպող երևույթ և իրականում չի վտանգում մանկան առողջությունը:

Քնի ֆիզիոլոգիայի մասին որոշ տեղեկություններ կարող են օգնել ծնողին կանխելու դրա հետ կապված դժվարությունները և ճիշտ արձագանքել այնպիսի իրավիճակներում, ինչպիսիք են գիշերն արթնանալը, քնելուն դիմադրելը, գիշերային վախը և գիշերային մղձավանջները:

Քանի՞ ժամ պետք է քնի ձեր երեխան

Նորածինները օրվա ընթացքում քնում են մոտավորապես 16-17 ժամ, 6 ամսական երեխաները՝ 14,5  ժամ, 1 տարեկանները՝ 13,5 ժամ:

Գիշերային քունը հաստատուն է դառնում մոտավորապես 4 ամսական հասակում և տևում է  6-8 ժամ: Աստիճանաբար երկարելով՝ 6 ամսական հասակում այն դառնում է 10-12 ժամ:

4-8 ամսական երեխաները սովորաբար ցերեկվա ընթացքում քնում են 2-3 անգամ, 9-12 ամսականները՝ 1-2 անգամ, 1-2,5 տարեկանները՝ 1: Ցերեկային քնի տևողությունը կարող է տատանվել 1-4 ժամվա սահմաններում: 2,5  տարեկանից մեծ երեխաների մեծամասնությունը  ցերեկը չի քնում, իսկ գիշերային քունն այդ տարիքում տևում է  10-15 ժամ: 4  տարեկանից մեծ երեխաները շատ հազվադեպ են ցերեկը քնում, նրանց գիշերային քունը կազմում է  9-13  ժամ:

Մինչև մեկ տարեկան հասակը երեխաների 84%-ը գիշերվա ընթացքում առնվազն մեկ անգամ արթնանում է: Նրանցից շատերը առանց ծնողների միջամտության նորից քուն են մտնում: Մյուսները քնելու համար ծնողների օգնության կարիքն ունեն և կոչվում են «գիշերն արթնացողներ»:

Գիշերն արթնանալը

Գիշերն արթնանալու իմաստով շատ կարևոր է քնին ուղեկցող իրադրությունը: Գրեթե բոլոր երեխաներն գիշերվա ընթացքում առնվազն մեկ անգամ արթնանում են, սակայն կարող են նորից ինքնուրույն քնել կամ պահանջել ծնողի ներկայությունն ու միջամտությունը՝ կախված քնեցնելու եղանակից: Երեխան պետք է կարողանա քնել առանց ծնողի, որպեսզի գիշերն արթնանալիս նորից քուն մտնելու համար նրա կարիքը չզգա:

«Ախր չեմ ուզում քնել»

Քնելուն դիմադրելը կարող է պայմանավորված լինել այն բանով, որ փոքրիկը օրվա հարուստ տպավորություններից հետո չի ցանկանում թողնել իր համար հետաքրքիր միջավայրը և գնալ քնելու: Երեխաների մի մասը իր համար քնի նախատեսված ժամին պարզապես հոգնած չէ և քնելու հորդորներին պատասխանում է աղմկոտ դիմադրությամբ:

Երեխային անկողնում պառկեցնելը ծնողի պարտականությունն է, բայց երեխան ինքը պետք է քուն մտնի:

Ծնողը կարող է պահանջել, որ երեխան որոշակի ժամի գնա քնելու և պահպանի որոշ կանոններ, օրինակ՝ քնելուց առաջ չուտել: Սակայն եթե երեխային 7-ժամյա քունը բավարարում է, ապա պետք չէ զուր փորձել ավելացնել քնի տևողությունը:

Քնի դժվարություններ ունեցող երեխաները երբեմն նաև այլ վարքագծային խնդիրներ են ունենում: Նման դեպքում առաջին հերթին պետք է ուշադրություն դարձնել երեխայի ցերեկային և ոչ թե գիշերային վարքագծին:

Շատ կարևոր են ծնողի և երեխայի փոխհարաբերությունները: Երբեմն հարկ է լինում, որ ծնողը կարգավորի երեխայի ինչպես գիշերային, այնպես էլ ցերեկային վարքագիծը: Կարևոր է ըմբռնել երեխայի բնավորությունն ու զգացումները: Ցանկալի չէ զայրույթով ընդունել երեխայի ինքնուրույնության փորձերը, բայց նաև պետք չէ անուշադիր լինել երեխայի վարքի նկատմամբ: Ծնողը պետք է հետևողական լինի և խրախուսի երեխայի քնելու դրական սովորույթները:

Որոշ երեխաներ դժվարությամբ են համակերպվում ծնողներից զատ քնելուն: Նման դեպքերում լույսը վառ և դուռը բաց թողնելը կամ անկողնում խաղալիք դնելը կարող է մխիթարել երեխային, երբ նա գնում է քնելու կամ գիշերն արթնանում է:

Գիշերային մղձավանջներ

Մղձավանջները վշտացնող և վախեցնող երազներն են: Ի տարբերություն գիշերային վախի՝ երեխան հիշում է և կարող է պատմել երազը: Նա կարող է վախենալ նորից քնելուց: Մղձավանջից արթնանալուց հետո երեխային պետք է հանգստացնել և բացատրել, որ ինքը վատ երազ է տեսել, բայց իրականում ապահով է: Եթե երեխան առանձին սենյակում է քնում, ապա նրան պետք է վստահեցնել, որ ծնողը կգա, հենց որ նա կկանչի: Կարելի է լույսը վառ թողնել և երեխայի մահճակալում նրա սիրած խաղալիքը դնել, և եթե անհրաժեշտ է, մնալ երեխայի մոտ կամ տանել նրան ծնողների սենյակը, նույնիսկ քնեցնել նրանց մահճակալում: Պետք է խնդրել երեխային, որ ցերեկը պատմի իր երազը, և օգնել հաղթահարելու դժվար ապրումները:

Երբեք պետք չէ վախեցնել երեխային. անհրաժեշտ է խուսափել ջղային իրավիճակ ստեղծելուց, ինչպես նաև հեռուստացույցով հուզիչ հաղորդումներ դիտելուց: Ցանկալի է օգնության համար դիմել մանկաբույժին կամ հոգեբանին: